بررسی امکان‌پذیری تحریم رژیم صهیونیستی توسط جمهوری اسلامی ایران

مقدمه

در روزهای اخیر رژیم صهیونیستی به صورت وحشیانه درحال حمله به نوار غزه بوده و به گفته کارشناسان حقوق‌بشر سازمان ملل، درحال نسل‌کشی است. اما رژیم صهیونیستی در این اقدام تنها نیست و بعضی کشورها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در این جنایات همراه هستند.

کمک و همراهی با رژیم صهیونیستی وجوه مختلفی دارد، از جمله کمک‌های نظامی، اطلاعاتی و… . یکی از مهم‌ترین موارد، تجارت با این رژیم و کمک به حفظ جریان مالی آن است. با توجه به بررسی‌های صورت گرفته، کشورهای جهان اسلام مراودات تجاری با رژیم صهیونیستی در حوزه‌های مختلفی مانند انرژی، مواد غذایی و… دارند که این موضوع قدرت تحریم رژیم صهیونیستی را در اختیار این کشورها می‌گذارد.

جمهوری اسلامی به عنوان پیشانی مبارزه با رژیم صهیونیستی و حمایت از حماس، هرچند مراوده تجاری با این رژیم ندارد، اما باید به عنوان محرک اصلی برای تحریم اسرائیل توسط سایر بازیگران عمل کند. زیرا تحریم یکجانبه استفاده کالاهای صهیونیستی یا کالاهای حامیان این رژیم در ایران، آسیب اقتصادی به رژیم صهیونیستی وارد نمی‌کند و باید به دنبال تحریم ثانویه رژیم بود. این موضوع خواست مقام معظم رهبری است. ایشان در دیدار مردم خوزستان و کرمان در 2 دی 1402 فرمودند:

«امروز وظیفه است که دولت‌های مسلمان نگذارند کالا و نفت و سوخت و مانند اینها به رژیم صهیونیستی برسد، همچنان که او نمیگذارد آب به مردم غزّه برسد؛ این وظیفه‌ی دولت‌های مسلمان است. وظیفه‌ی ملّت‌های مسلمان [هم این] است که از دولت‌های خودشان بخواهند هر گونه کمکی [به رژیم صهیونیستی] را قطع کنند، بلکه رابطه‌های خود را قطع کنند؛ اگر قادر نیستند رابطه‌ی خود را به طور دائم قطع کنند، لااقل به طور موقّت قطع کنند روابط خودشان را، فشار بگذارند روی این عنصر خبیث ظالم خونخوار سفّاک.»

مولفه‌های اعمال تحریم و الزامات اثرگذاری آن

از نظر فنی، برای اعمال تحریم، سه ضلع مورد نیاز است: منبع قدرت، اطلاعات و کارگزار اعمال تحریم. آمریکا نیز به عنوان کشوری که بیشترین میزان اعمال تحریم را در تاریخ بین‌الملل دارد و از این ابزار به عنوان یک ابزار راهبردی استفاده می‌کند، نظام تحریمی خود را بر اساس این سه ضلع بنا کرده است.

منبع قدرت، به معنای نیرویی است که با تکیه بر آن بتوان معادله هزینه-فایده طرف مقابل را تغییر داد؛ یعنی هزینه همکاری با هدف تحریم را بالا برد. منبع قدرت آمریکا در اعمال تحریم، اقتصاد بزرگ این کشور و ارز جهان‌روا است. به این معنی که طرف‌های خارجی، به دلیل نیاز به دلار به عنوان ارز جهان‌روا برای مبادله و نیاز به دسترسی و حضور در اقتصاد آمریکا، ترجیح می‌دهند همکاری خود با اهداف تحریمی آمریکا را محدود یا قطع کنند تا مشمول مجازات‌های ایالات متحده نشوند.

اقتصاد نمی‌تواند این کارکرد را برای ایران داشته باشد. منبع قدرتی که جمهوری اسلامی می‌تواند از آن علیه رژیم صهیونیستی و برای اعمال تحریم ثانویه بر رژیم استفاده کند، افکار عمومی جهان اسلام است. آمریکا نیز در وقایع سال گذشته در ایران به دلیل کم‌شدن اثرگذاری تحریم، سعی در استفاده از همین منبع قدرت را علیه جمهوری اسلامی داشت.

این منبع با توجه به جایگاه ایران نزد افکار عمومی جهان اسلام به عنوان تنها کشوری که به صورت میدانی از فلسطین حمایت می‌کند، یک منبع تاثیرگذار و واقعی است. مضافاً این که جایگاه ایران پس از اتفاقات اخیر در فلسطین، ارتقاء نیز یافته است. در ماه‌های گذشته مواردی از اثرگذاری افکار عمومی بر رژیم صهیونیستی را شاهد بودیم؛ مانند اخلال در ترانزیت انرژی در نتیجه‌ی تجمع مردم عراق در مرز این کشور با اردن.

اما برای همراه کردن این منبع قدرت، لازم است اهداف تحریمی به درستی و دقیق انتخاب شود. برای این کار باید گلوگاه‌های زنجیره تامین انرژی و ارزاق رژیم صهیونیستی در جهان اسلام شناسایی و اطلاعات آن منتشر شود. همچنین بخش‌هایی که می‌تواند با کنش مردمی مختل شود انتخاب و مجموعه کنش‌هایی برای پیوند زدن گلوگاه‌ها و منبع قدرت طراحی شود. این موضوع اهمیت ضلع دیگر یعنی شناسایی و جمع‌آوری اطلاعات را نشان می‌دهد.

آمریکا برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند مانند استفاده از اشراف خود بر نظام پرداخت دلار یا سامانه سوئیفت، توصیه‌های FATF. اما جمع‌آوری اطلاعات تجاری و اقتصادی رژیم صهیونیستی برای استفاده علیه آن، به دلیل این که تاکنون درگیر تحریم و فشار نبوده است، کار بسیار پیچیده‌ای نیست و اطلاعات آن موجود است؛ صرفاً باید گردآوری و دسته‌بندی شود. مرکز اقدام برای دفاع از فلسطین تاکنون بسیاری از این اطلاعات را جمع‌آوری و طبقه‌بندی کرده است.

ضلع سوم نیز کارگزار تحریم است که در آمریکا، وزارت خزانه‌داری مسئولیت آن را برعهده دارد. ما در جمهوری اسلامی در این بخش خلاء داریم؛ به این جهت «مرکز اقدام برای دفاع از فلسطین» بنا دارد به عنوان کارگزار غیردولتی این خلاء را پوشش دهد. با ایجاد کارگزار تحریم، دستور مقام معظم رهبری نیز روی زمین باقی نمی‌ماند.

اقدامات صورت گرفته

مرکز اقدام برای دفاع از فلسطین، تاکنون بخش مهمی از اطلاعات اصلی تجارت رژیم صهیونیستی با کشورهای جهان اسلام را احصاء کرده است. از میان کشورهای طرف تجاری رژیم صهیونیستی، 49 کشور مسلمان در سال 2022 حدود 5/13 میلیارد دلار در صادرات و 7/9 میلیارد دلار در واردات با این رژیم تجارت دارند. از بین کشورهای اسلامی ترکیه با 61 درصد سهم از صادرات و 70 درصد سهم از واردات رژیم صهیونیستی از کشورهای اسلامی، بیشترین تعامل تجاری یک کشور مسلمان با این رژیم را به خود اختصاص داده است.

برای مثال در حوزه تامین نفت رژیم که یکی از گلوگاه‌های اساسی است، آذربایجان و قزاقستان نقش کلیدی دارند. به طوری که این دو کشور حدود 60% نفت مورد نیاز رژیم صهیونیستی را تامین می‌کنند که 40% از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیحان تامین می‌شود. احداث، بهره‌برداری و نگهداری این خط لوله بر عهده شرکت بریتیش پترولیوم[1] است. بعد از جنگ در اوکراین و ناامن شدن دریای سیاه صادرات از این مسیر برای قزاقستان مطمئن‌تر از دیگر مسیرها است. ظرفیت خط لوله مذکور 1.2 میلیون بشکه در روز برآورد شده است.[2]

خط لوله بعدی نیز تنگیز-نووروسیسک است که در دوره شوروی برای انتقال نفت قزاقستان احداث شده بود اکنون نیز اصلی ترین مسیر صادرات نفتی قزاقستان است. خط لوله تنگیز-نووروسیسک از بندر تنگیز قزاقستان شروع شده و از طریق خاک روسیه به بندر نووروسیسک متعلق به روسیه در دریای سیاه می‌رسد. این خط لوله قدیمی بوده با این حال در سال‌های اخیر ظرفیت‌های جدیدی در این مسیر ایجاد شده به طوری که در سال 2022 حدود 1.4 میلیون بشکه در روز ظرفیت انتقال داشته است. [3]

خط لوله دیگر نیز خط لوله باکو-سوپسا[4] است که از پایانه سنگچال متعلق به آذربایجان، شروع شده و به سوپسا در سواحل غربی گرجستان در دریای سیاه می‌رسد. نکته حائز اهمیت این خط لوله آن است که توسط شرکت بریتیش پترولیوم[5] احداث و مدیریت می‌شود. ساخت این خط لوله نیز به دوران شوروی باز می‌گردد اما در سال 1999 بازسازی شد و اکنون تا 145000 بشکه در روز ظرفیت انتقال نفت دارد. [6]

سه خط لوله مذکور مجموعا 60 درصد از نفت رژیم صهیونیستی را در خود حمل می‌کنند. با این حال این سه خط لوله نفت مورد نیاز بسیاری دیگر از کشورهای اروپایی را نیز تامین می‌کنند.

جمع‌بندی

کمک به محور مقاومت و تضعیف رژیم صهیونیستی، وظیفه ملت‌های مسلمان به ویژه جمهوری اسلانی ایران است. تحریم یکی از ابزارهایی است که می‌تواند موجب تضعیف رژیم صهیونیستی شود. لذا مرکز اقدام برای دفاع از فلسطین قصد دارد با کار کارشناسی روی تجارت رژیم صهیونیستی و با استفاده از ظرفیت افکار عمومی به عنوان منبع قدرت، باعث اعمال فشار بر این رژیم باشد.

منابع _______________________________________________________________________________________

[1] . (British petroleum) BP

[2]. گزارش شرکت بریتیش پترولیوم از خط لوله باکو-تفلیس-جیهان

https://www.bp.com/en_az/azerbaijan/home/who-we-are/operationsprojects/pipelines/btc.html

[3] . قزاقستان منبع مشکوک تامین نفت پالایشگاه‌های اروپا

https://ies.lublin.pl/en/comments/kazakhstan-questionable-source-of-crude-oil-supply-for-central-european-refineries/

[4] . Baku Supsa Pipeline

[5] . (British petroleum) BP

[6] . سه خط لوله که نفت آذربایجان را منتقل می‌کنند

https://minenergy.gov.az/en/neft/baki-novorossiysk-neft-kemeri