فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ ارتقاءیافته و توسعه تحریم‌های ریسک محور

مقدمه

در تاریخ ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۹، یک روز پیش از هجدهمین سال‌گرد واقعه‌ی یازده سپتامبر، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا یک فرمان اجرایی با هدف به‌روزرسانی و تجمیع قوانین مقابله با تروریسم موجود در آمریکا صادر کرد. وی دراین‌باره گفت:

«این فرمان اجرایی توانمندی ما در استفاده از تحریم‌های قدرتمند برای هدف قرار دادن تروریست‌ها و حامیان آن‌ها و تهی کردن دست آن‌ها از پشتیبانی‌های مالی، تجهیزاتی و تدارکاتی در سراسر جهان را ارتقاء می‌دهد.»[2]

وزارت خزانه‌داری و وزارت خارجه‌ی آمریکا بلافاصله پس از این اقدام ترامپ، برخی اقدامات تحریمی را علیه تعدادی از نهادها، ازجمله «نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» انجام دادند.[3]

تاریخچه‌ی قوانین مرتبط با تروریسم پس از واقعه‌ی ۱۱ سپتامبر

۱۲ روز پس از واقعه‌ی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، «جرج بوش» رئیس‌جمهور وقت آمریکا فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ را با هدف اعلامی تخریب زیرساخت‌های مالی گروه‌های تروریستی در سراسر جهان صادر کرد. از آن زمان تا کنون، این قانون تبدیل به سنگ‌بنای اقدامات وزارت خزانه‌داری و وزارت خارجه‌ی آمریکا برای پیشگیری از حملات تروریستی از طریق انقطاع منابع تأمین مالی و تروریسم و حذف دسترسی به نظام مالی بین‌المللی شده است. وزارت خزانه‌داری در بیانیه‌ای که در پی این فرمان اجرایی رئیس‌جمهور صادر شد اعلام کرد:

«تروریست‌ها و حامیان آن‌ها پیوسته در پی امتحان کردن اقدامات ضدتروریستی ما و یافتن راه‌هایی برای فرار کردن از آن‌ها هستند. در شرایطی که آمریکا با تهدیدهایی نوظهور در عرصه‌ی تروریسم بین‌المللی مواجه است، رئیس‌جمهور ترامپ فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ را به‌شکلی قابل‌ملاحظه، ارتقا داده است تا بر توانمندی‌های دولت آمریکا برای مقابله با فعالیت‌های تروریستی از طریق تهی کردن دست حامیان تروریست‌ها از پشتیبانی‌های مالی، تجهیزاتی و تدارکاتی در سراسر جهان، بیفزاید.»[4]

فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ ارتقاءیافته

فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ ارتقاءیافته ابزارهای جدیدی در اختیار وزارت خزانه‌داری و خارجه قرار می‌دهد تا در مجموع، به دولت آمریکا در راستای شناسایی بهتر و نشان‌دار کردن[5] عاملان تروریسم در سراسر جهان کمک کند. به‌طور خاص، این فرمان اجرایی:

• حاوی ضوابطی نوین در نشان‌دار کردن است که به دولت آمریکا اجازه می‌دهد تا رهبران یا مقامات رسمی گروه‌های تروریستی و افرادی که در اقدامات تروریستی مشارکت می‌کنند را به‌شکلی مؤثرتر هدف قرار دهد.
• اعمال تحریم‌های ثانویه روی مؤسسات مالی خارجی که به‌صورت آگاهانه تراکنش‌های مالی مرتبط با هر یک از افراد تحریم‌شده مطابق با فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ را انجام داده یا تسهیل کرده‌اند، را ممکن می‌سازد.
• به وزارت خزانه‌داری اجازه می‌دهد تا مؤسسات مالی خارجی که به‌صورت آگاهانه یک تراکنش قابل‌توجه با هر یک از افراد دارای برچسب SDGT (فرد نشان‌دار به‌عنوان تروریست جهانی)[6] را انجام داده یا تسهیل کرده اند، را از افتتاح حساب کارگزاری[7] یا حساب پرداخت بین‌بانکی (PTA)[8] در آمریکا منع کند.
• از طریق حذف فرمان اجرایی ۱۲۹۴۷، قوانین مقابله با تروریسم آمریکا را تحت یک برنامه‌ی واحد تحریمی تجمیع می‌کند.

تسری ریسک تحریم به کل اقتصاد کشور هدف

یکی از ویژگی‌های مهم نسخه‌ی روزآمد فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ این است که مؤسسات مالی در سراسر جهان، همواره خطر هدف قرار گرفتن از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا را احساس می‌کنند زیرا طبق این قانون، مسئولیت احراز صلاحیت تمام حلقه‌های زنجیره‌ی دریافت‌کننده‌ی خدمات مالی و بانکی، بر عهده‌ی حلقه‌ی اول زنجیره، یعنی مؤسسه‌ی ارائه‌دهنده‌ی خدمت مالی/بانکی قرار گرفته است. یعنی حتی اگر فرد یا نهادِ دریافت‌کننده‌ی خدمات مالی از این مؤسسات دارای برچسب SDGT نباشد اما آن فرد یا نهاد با یکی از افراد دارای این برچسب هم‌کاری داشته باشد، باز هم مؤسسه‌ی ارائه‌دهنده‌ی خدمات مالی از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا مقصر و متهم شناخته می‌شود.

به بیان دیگر، آمریکا تحریم‌های ریسک محور را در حوزه مبارزه با تامین مالی تروریسم گسترش داده است و اثرگذاری تحریم‌های ثانویه‌ی آمریکا، از طریق این به‌روزرسانی، به‌مراتب وسیع‌تر از گذشته می‌شود. با این اقدام، درواقع وزارت خزانه‌داری همه‌ی مؤسسات مالی خارجی را همواره در حالت هشدار قرار می‌دهد و به آن‌ها گوشزد می‌کند که توانمندسازی تروریست‌ها و حامیان آن‌ها در اتکاء به نظام مالی بین‌المللی برای تسهیل فعالیت‌های مخرب‌شان، عواقبی به همراه دارد.

لزوم توجه هیأت مذاکره‌کننده‌ی ایرانی به این فرمان اجرایی

توجه به این موضوع در مذاکرات ایران و ۱+۴ اهمیت دارد. چرا که باقی ماندن افراد و نهادهای ایرانی ذیل دستور اجرایی ۱۳۲۲۴ به معنای باقی ماندن ریسک همکاری اقتصادی با ایران خواهد بود. به عبارت دیگر حتی اگر قوانین تحریمی خاص ایران شامل سیسادا، ترا، اختیارات دفاع ملی ۲۰۱۲ و ایفکا ۲۰۱۳، به معنای واقعی متوقف شوند اما افراد و نهادهای ایرانی ذیل دستور اجرایی فوق الذکر تحریم بمانند، ریسک همکاری با ایران باقی خواهد ماند.

منابع   __________________________

[1] Enhanced Executive Order 13224

[2] بیانیه‌ی دونالد ترامپ در رابطه با نوین‌سازی تحریم‌ها برای مقابله با تروریسم

https://www.presidency.ucsb.edu/documents/statement-modernizing-sanctions-combat-terrorism

[3] بیانیه‌ی وزارت خزانه‌داری در پی صدور فرمان اجرایی ترامپ برای به‌روزرسانی و ارتقاء فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ – دهم سپتامبر ۲۰۱۹ (۱۹ شهریور ۱۳۹۸)

https://home.treasury.gov/news/press-releases/sm772

[4] همان

[5] designation

[6] Specially Designated Global Terrorist (SDGT)

[7] Correspondent Account

[8] Payable-through Account