مقدمه
با شروع جنگ روسیه و اوکراین از فوریه سال ۲۰۲۲ میلادی، بحث‌ها در مورد نظم نوین جهانی و آینده آن افزایش یافت. اندیشکده‌ها و پژوهشگران زیادی در دنیا از منظرهای مختلف به این موضوع پرداختند. به طور مثال خانه جهانی پری، که وظیفه همراه کردن مطالعات دانشگاه پنسیلوانیا با مسائل روز را دارد در تاریخ ۱۴ آوریل ۲۰۲۲، رویدادی با عنوان «نظم نوین جهانی پس از حمله روسیه به اوکراین» برگزار کرد، که در آن به بررسی این موضوع از زاویه‌های مختلف از جمله نقش ناتو، تحریم‌ها، سیاست داخلی روسیه و سایر موارد پرداخته بود(خانه جهانی پری، ۲۰۲۲). یا اندیشکده شورای روابط خارجی اروپا سعی کرده آثار این موضوع را بر کشورهای مختلف بررسی کند. مارک لئونارد یکی از اعضای این پروژه اعتقاد دارد که جنگ روسیه و اوکراین یک پارادوکس در نظم نوین آینده ایجاد کرده است که باعث نزدیکی کشورهای اروپایی اما کاهش اثرگذاری آن‌ها شده است(هنلی، ۲۰۲۳). یا استفان لهنه، سعی کرده است ابعاد نظم نوین را از زاویه امنیت ملی آمریکا، پیوند روسیه و چین، یک قطبی یا چند قطبی بودن آینده و همچنین رفتن به سمت آنارشی یا نظمی نوین براساس نقش عوامل مختلف از جمله تحریم، ناتو و.. بررسی کند(لهنه، ۲۰۲۳). بنابراین پرداختن به موضوع نظم نوین و ابعاد آن از زاویه‌های مختلف به یکی از نگرانی‌ها و موضوعات اصلی قابل مطالعه برای کشورها و پژوهشگران تبدیل شده است. چراکه هر کشور می‌تواند براساس ویژگی‌ها و داشته‌های خود از یک‌سو و معیارهای نظم نوین از سوی دیگر به جایابی و تعیین نقش برای خود بپردازد.
یکی از منظرهای بسیار جدی در نگاه به نظم نوین آینده، به خصوص برای ایران، نگاه به این موضوع از زاویه تحریم‌ها است. نظام تحریم‌ها هم از جهت کارکردی و هم از جهت سامان دادن به شاکله نطم نوین آینده یکی از موضوعات جدی مورد مطالعه به خصوص پس از جنگ روسیه و اوکراین بوده است. چراکه تحریم مهم‌ترین ابزار مورد استفاده غرب علیه روسیه بوده است و اثرات آن نیز بر سایر بازیگران و کشورها نیز زیاد بوده است. غرب همچنان بر استفاده از این اهرم علیه مخالفان‌شان اصرار دارد. استفاده از این اهرم علیه ایران، روسیه و حتی چین اثرات غیرقابل انکاری در آینده اقتصادی خواهد داشت. به خصوص که غرب در استفاده از این ابزار جدی است و استفاده از این ابزار را به عنوان سلاح اصلی سیاست‌خارجی برای تغییر رفتار مخالفان خود در نظر گرفته است. این موضوع تاکنون نیز اثرات زیادی در اقتصاد دنیا داشته است که نمونه آن فاصله گرفتن روسیه از اروپا، پرداخت هزینه‌های سنگین توسط غرب برای به نتیجه رساندن نظام تحریم‌ها، گره خوردن سرنوشت بازارهای مهمی چون انرژی و غذا و همچنین ساختارهای پولی بانکی تحت تاثیر قرار گرفته است. این موضوع در آینده نیز تشدید خواهد شد و بر تقابل‌ها و تعاملات کشورها اثر خواهد گذاشت که افزایش همکاری چین و روسیه، افزایش وابستگی اروپا به آمریکا، تلاش برای کاهش استفاده از دلار و همچنین برهم خوردن برخی اتحادها شواهدی از آن است که در آینده نیز بیشتر از تحریم متاثر خواهد شد و از مولفه‌های اصلی نظم نوین خواهد بود. از طرف دیگر ایران از اهداف جدی سلاح تحریم غرب بوده است و این موضوع بسیار برای ایران مهم است. ضمن اینکه با توجه به سابقه بالای تحریم از سوی غرب، تجربه دانشی زیادی نیز در این موضوع دارد و تغییر در نظم فعلی مالی و همچنین آینده تحریم‌ها به صورت کلی می‌تواند بر رفتار و محاسبات ایران اثرگذار باشد. بنابراین مسئله اصلی پاسخ به این سوال است که نظام تحریم‌ها از نظر زیرساخت و کارکرد چگونه می‌تواند بر نظم نوین آینده اثرگذار باشد و این اثرگذاری چه اثر متقابلی بر نقش ایران در نظم آینده خواهد گذاشت.
برای مطالعه‌ی کامل گزارش بر روی تصویر زیر کلیک کنید.
