مقدمه

در آستانه‌ی برگزاری دور جدید مذاکرات جمهوری اسلامی ایران با کشورهای ۱+۴ در وین، بازخوانی برخی از موانع اختلافی اصلی که در به نتیجه نرسیدن شش دور قبلی مذاکره نقش داشت، ضروری به نظر می‌رسد.

مانعی به نام کاتسا

«قانون کاتسا»[1] یکی از قوانین تحریمی مهم کنگره‌ی آمریکا علیه ایران است که در دوره‌ی ترامپ تصویب شد. در بخش ۱۰۵ این قانون، کنگره دولت آمریکا را موظف کرده است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به عنوان یک نهاد حامی تروریسم شناسایی کرده و ذیل تحریم‌های دستور اجرایی ۱۳۲۲۴ قرار دهد. همچنین براساس این قانون، دولت موظف شده است که این کار را برای تمام نهادها، دفاتر، وابسته‌ها و … سپاه نیز انجام دهد.

وزارت خزانه‌داری در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ بانک مرکزی ایران، صندوق توسعه ملی، شرکت ملی نفت، شرکت ملی نفت‌کش و… را با استناد به همین قانون، مجدداً تحریم کرده است؛ یعنی نهادهای مذکور به اتهام ارتباط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحریم شده‌اند. در نتیجه، این تحریم‌ها مشمول بخش ۱۰۵ قانون کاتسا می‌شود و صرفاً یک دستور اجرایی که لغو آن در اختیار رئیس‌جمهور باشد، نیست. در نتیجه بایدن برای رفع این تحریم‌ها که ضرورت بازگشت شرایط به زمان خروج آمریکا از برجام است، باید طبق قانون کنگره (کاتسا) عمل کند.

حفط کاتسا مستلزم تغییر در متن برجام

نکته‌ی مهم دیگر که می‌تواند مبنای ایستادگی هیأت مذاکره‌کننده‌ی ایرانی در مذاکرات آتی باشد، این واقعیت است که پابرجا ماندن قانون کاتسا مستلزم ایجاد تغییراتی در متن برجام است. همان‌طور که توضیح داده شد، بسیاری از نهادهای کشور اکنون به دلیل ارتباط با سپاه پاسداران، به قانون کاتسا پیوند داده شده‌اند. با توجه به این‌که دولت آمریکا اختیار گسست این پیوند را ندارد، و از آن‌جایی که تحریم‌های موجود در متن برجام باید به قوانین مرجع ارجاع داده شوند، به ناچار باید رد پای قانون کاتسا در متن برجام گنجانده شود و این به معنای ایجاد تغییر در برجام است. اگر قرار باشد تغییری در متن برجام ایجاد شود، بی‌تردید جمهوری اسلامی حق دارد این تغییرات را تعیین کند و آمریکا نباید اجازه‌ی ایجاد کوچک‌ترین تغییری در متن برجام داشته باشد.

منابع   _____________________________________________________________________________________________

[1] کاتسا: قانون مبارزه با دشمنان آمریکا از طریق تحریم

H.R.3364 – Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act (CAATSA) – 115th Congress (2017-2018)

https://www.congress.gov/bill/115th-congress/house-bill/3364/text