بررسی تأثیر افکار عمومی بر روند مذاکرات

بیستم آبان ۱۴۰۰

مقدمه

با نزدیک شدن به پایان فرایند بررسی نتایج شش دور مذاکرات وین که با روی کار آمدن دولت جدید در ایران آغاز شده بود، مجدداً زمزمه‌ها درباره‌ی ازسرگیری مذاکرات ایران و ۱+۴ در آینده‌ای نزدیک به گوش می‌رسد. علی‌رغم این‌که بیش‌تر توجهات معطوف به عوامل سیاسی و اقتصادی دخیل در مذاکرات است، عامل اجتماعی و افکار عمومی جامعه‌ی ایران تأثیر به‌سزایی در تعیین روند مذاکرات دارد.

آمریکا یک تجربه‌ی موفق در بهره‌برداری از مهندسی افکار عمومی و ایجاد مطالبه‌ی اجتماعی در سال‌های ۱۳۹۱ و ۹۲ و هم‌چنین در دوران مذاکرات منتهی به برجام دارد و بر اساس این تجربه، این‌بار نیز تلاش دارد تا با غالب کردن روایت خود از تحولات و فضای حاکم، مجدداً از ظرفیت مطالبه‌ی عمومی برای تسریع مذاکره و دستیابی به توافق، ولو یک توافق ناقص، نهایت استفاده را ببرد.

تهاجم ادراکی دشمن

بررسی خط رسانه‌ای-کارشناسی طراحی‌شده توسط غرب در روزهای اخیر نشان می‌دهد که آمریکا در آستانه‌ی دور جدید مذاکرات، از طریق طرح‌ریزی یک تهاجم ادراکی سنگین، حساب ویژه‌ای روی تقویت جریان تحریف و سوق دادن افکار عمومی داخل کشور به سمتی که مطلوب خود است، باز کرده است.

محور اصلی این خط رسانه‌ای، القای این فریب است که تنها راه خروج اقتصاد ایران از رکود و بهبود وضع اقتصادی کشور، توان دسترسی دولت به منابع ارزی خودی اما مسدودشده در کشورهای مختلف و همچنین جذب سرمایه‌ی خارجی است و چنین چیزی لاجرم وابسته به ورود به مذاکره با آمریکا برای بازگشت به برجام یا هر توافق دیگری است.[1]

هجمه به طرف‌داران رفع تحریم ذیل برچسب تندرو

یکی از خطوط عملیات روانی غربی‌ها که از مدتی پیش آغاز شده و روزبه‌روز بر حجم آن افزوده شده است، زدن برچسب «تندرو» به کارشناسانی است که به‌جد معتقد به رفع واقعی و پایدار تحریم هستند. با نزدیک شدن به موعد آغاز دور جدید مذاکرات، احتمالاً بر حجم استفاده از این عبارتِ برگرفته‌شده از برخی اندیشکده‌های مشخص خارجی نظیر «گروه بحران» و «شورای آتلانتیک» در رسانه‌های داخلی، افزوده می‌شود.

تمرکز آمریکا روی تحولات اقتصادی داخلی

به‌علاوه، افزایش احتمال اقدام دولت در پیاده‌سازی طرح حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و ظرفیت‌های این اقدام در تشدید نارضایتی‌های عمومی در وضعیت تورمی نامطلوب کنونی، نیز می‌تواند این امکان را برای دشمن بیش‌ازپیش فراهم کند. المانیتور در تاریخ ۲۹ اکتبر ۲۰۲۱ (هفتم آبان ۱۴۰۰) یادداشتی با عنوان «برنامه‌ی ایران برای رهایی از نرخ ارز یارانه‌ای» به قلم «بیژن خواجه‌پور» منتشر کرد.[2] این یادداشت به گمانه‌زنی درباره‌ی برنامه‌ی کشور در حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و آثار اقتصادی و اجتماعی آن می‌پردازد.

 این یادداشت و بسیاری دیگر از مقاله‌ها و توییت‌های منتشرشده از سوی کارشناسان آن سوی مرزها نشان می‌دهد که جریان‌های متخاصم خارجی توجه جدی و دقیقی به اجرای طرح حذف ارز یارانه‌ای (۴۲۰۰ تومانی) داشته و به دنبال استفاده از ظرفیت‌های ناآرامی‌ها و اعتراضات عمومی احتمالی ناشی از اجرای این سیاست هستند.

لزوم آگاه‌سازی افکار عمومی با واقعیات

در شرایطی که افکار عمومی و مطالبات اجتماعی – به‌عنوان عاملی که ظاهراً به دور از میز مذاکره است – بر روند مذاکرات و تعیین خط‌مشی‌های حاکم بر آن تا این حد تأثیرگذار است، تبیین وضعیت کنونی و آگاه‌سازی افکار عمومی با واقعیات جاری کشور، در حوزه‌های مختلف از اهمیت بیش‌تری برخوردار می‌شود. در حوزه‌های زیر، نیاز به روشن‌گری و تنویر افکار عمومی به‌شدت احساس می‌شود:

• تشریح علل خودداری جمهوری اسلامی از پذیرش متن نهایی‌شده در دور ششم مذاکرات وین.
• توضیح درباره‌ی تحقق فروش نفت تا حدی نسبتاً مطلوب، آن هم در شرایطی که تحریم‌های دوره‌ی ترامپ هم‌چنان بی‌کم‌وکاست پابرجاست.
• تبیین سیاست‌های اقتصادی مثبت اتخاذشده در دولت جدید.
• روشن‌گری درباره‌ی سیاست اصولی و منطقی جمهوری اسلامی در دوره‌ی جدید در اجتناب ار ورود شتاب‌زده به مذاکرات وین.
• تشریح منافع اقتصادی، فنی و سیاسی کاهش تعهدات برجامی و توسعه‌ی فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای در دو سال گذشته.

[1] رجوع شود به یادداشت «تأملی در آمار: سه سناریوی محتمل در مورد آینده‌ی اقتصاد ایران» در تارنمای «امواج‌مدیا» – ۱۹ اکتبر ۲۰۲۱ (۲۷ مهر ۱۴۰۰)

https://amwaj.media/fa/article/scenarios-for-iran-s-economic-development

و یادداشت «برای ایران، احیای برجام ارزش دارد، حتی اگر ترامپ برگردد» به قلم اسفندیار باتمان‌قلیچ در تارنمای «بورس و بازار» – دوم نوامبر ۲۰۲۱ (۱۱ آبان ۱۴۰۰)

https://www.bourseandbazaar.com/articles/2021/11/2/even-if-trump-returns-in-2024-the-jcpoa-is-worth-it-for-iran

و یادداشت «نفع بزرگ امارات از فروش نفت ایران به چین» به قلم اسفندیار باتمان‌قلیچ در تارنمای «بورس و بازار» – ۲۷ اکتبر ۲۰۲۱ (پنجم آبان ۱۴۰۰)

https://www.bourseandbazaar.com/articles/2021/10/27/uae-earns-big-as-iran-sells-oil-to-china

و توییت‌های منتشرشده از سوی افرادی چون «علی واعظ»

[2] یادداشت «بیژن خواجه‌پور» در «المانیتور» درباره‌ی احتمال حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی – ۲۹ اکتبر ۲۰۲۱ (هفتم آبان ۱۴۰۰)

https://www.al-monitor.com/originals/2021/10/irans-plan-get-rid-subsidized-exchange-rate