مقدمه
رژیم صهیونیستی در تامین نفت مورد نیاز پالایشگاه‌های خود، وابسته به واردات است. این رژیم همچنین محصولات پالایش شده را وارد می‌کند که به عنوان سوخت در سرزمین‌های اشغالی مصرف و در برخی موارد مجدداً صادر می‌شود. بنادر کلیدی برای واردات نفت خام و فرآورده های پالایش شده، بندرهای اشکلون (عسقلان)، اشدود و حیفا هستند. همچنین به دلیل ناامنی‌های ایجاد شده در عسقلان درنتیجه‌ی جنگ اخیر، بندر ایلات – که از طریق خط لوله به اشدود متصل است – نیز در ماه‌های اخیر برای واردات نفت خام مورد استفاده قرار گرفته است.
باتوجه به موقعیت رژیم صهیونیستی، این رژیم به شدت به واردات از دریا وابسته است؛ مضاف بر این که خط لوله‌ای نیز برای واردات نفت از کشورهای همسایه ندارد. با توجه نیروی هوایی نسبتاً بزرگی که دارد، همپوشانی قابل توجهی بین زنجیره‌های تامین سوخت غیرنظامی و نظامی آن وجود دارد.
برای مثال طبق گزارش مالی فصل چهارم سال 2023 میلادی (Q4 2023) گروه Paz Oil، شرکت Paz Aviation Services، که یکی از زیرمجموعه‌های Paz Oil Company[1] است، قراردادی فعال برای تامین سوخت هواپیماها در هفت پایگاه هوایی نظامی در سرزمین‌های اشغالی دارد که به نظر می‌رسد اکثر مکان‌های متعلق به نیروی هوایی رژیم صهیونیستی را پوشش می‌دهد. طبق همین گزارش، پالایشگاه اشدود – که در اکتبر 2023 از گروه پاز جدا شد – بین ژانویه تا ژوئن 2023، 262000 تن سوخت جت تولید کرد که 11 درصد از تولید کلی آن است.
شاهد دیگر این موضوع، قراردادی است که در سال 2021 میان شرکت سونول (Sonol) و Delek با وزارت دفاع رژیم صهیونیستی منعقد شد که طی آن پرسنل نظامی این رژیم اجازه دارند خودروهای خود را در هر یک از حدود 400 پمپ بنزین متعلق به این شرکت‌ها سوخت‌گیری کنند.
همچنین جزئیات گزارش سالانه 2020 گروه Delek نشان می‌دهد که سوخت خود را از پالایشگاه حیفا تامین می‌کند. در یکی از پست‌های اخیر لینکدینِ گروه بازان (Bazan Group)[2]، که مالک پالایشگاه حیفا است، درباره «ارائه انرژی مستمر برای وسایل نقلیه، ارتش و کل اقتصاد انرژی» صحبت می‌کند.
پست لینکدین گروه بازان
منابع نفت خام و مواد اولیه
به نظر می‌رسد که واردات نفت خام و مواد اولیه رژیم صهیونیستی نسبت به واردات محصولات پالایش‌شده تحت تأثیر رویدادهای جاری قرار نگرفته است. نمودار زیر حجم نفت خام وارداتی در طول زمان را به تفکیک منطقه مبدا نشان می‌دهد. به استثنای جریان واردات نفت از کردستان عراق – که در بهار 2023 به دلیل اختلاف بین عراق، دولت اقلیم کردستان و ترکیه که مربوط به جنگ غزه نبود، قطع شد – در ماه‌های اخیر تغییر چندانی ایجاد نشده است.
کشورهای تامین‌کننده نفت رژیم صهیونیستی
هسته‌ی نفت خام مورد نیاز پالایشگاه‌های رژیم صهیونیستی از نفت منطقه دریای خزر تشکیل شده است – به ویژه نفت خام آذربایجان که از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیهان (BTC) و نفت خام قزاقستان و روسیه که از طریق کنسرسیوم خط لوله خزر (CPC) منتقل می‌شود.[3]
نقشه زیر مسیرهای خط لوله BTC (قرمز) که به بندر جیهان در ترکیه و خط لوله CPC (سبز) که به Novorossiysk در سواحل دریای سیاه روسیه ختم می‌شود و مسیرهای معمول حرکت نفتکش به سرزمین‌های اشغالی (خط‌چین سفید) را نشان می‌دهد.
علاوه بر این تامین‌کنندگان اصلی منطقه‌ای، رژیم صهیونیستی همچنین از مناطق دورتر، به ویژه گابن و برزیل، نفت خام وارد می‌کند که به نظر می‌رسد جریان واردات از گابن تحت تأثیر درگیری در غزه قرار نگرفته باشد، زیرا پنج محموله نفت خام از 13 اکتبر 2023، تاریخ اولین حمله ارتش رژیم صهیونیستی، وارد شده است.
با نگاهی به اطلاعات صادرات نفت برزیل، رژیم صهیونیستی از 13 اکتبر 2023، 260000 تن نفت خام تولید شده از میادین تحت مالکیت مشترک شل و پتروبراس دریافت کرده است. محموله ها از برزیل از طریق تانکرهایی انجام شده است که فرستنده‌های AIS خود را در منطقه STS پورت سعید قبل از رسیدن به سرزمین‌های اشغالی خاموش کردند.
برای مثال نفتکشی به نام فروید (IMO 9804461) برای اولین بار در 29 نوامبر 2023 محموله‌ی نفت خام را در منطقه انتقال کشتی به کشتی سانتوس در فراساحل برزیل بارگیری می‌کند که به وضوح در داده های خام AIS به عنوان تغییر در سطح فرورفتگی در آب آن از 9.3 متر به 16.3 متر قابل مشاهده است.
آخرین پینگ ثبت شده نفتکش فروید قبل از رسیدن به سرزمین‌های اشغالی، در ساعت 07:57 صبح در 21 دسامبر 2023، در عرض جغرافیایی 31.9886 و طول جغرافیایی 34.1987 بود که با سرعت 12.6 گره به سمت سرزمین‌های اشغالی در حرکت بود. پینگ بعدی آن در ساعت 12:22 بعد از ظهر 27 دسامبر 2023 بود که در جهت مخالف با سرعت 9.4 گره دریایی درحال حرکت بود. مدت کوتاهی پس از این، سطح فرورفتگی در آب آن به صورت کاهش به 9.3 متر ثبت می‌شود که نشان می‌دهد کشتی بار را تخلیه کرده است.
مسیر حرکت نفتکش فروید
همانطور که در تصاویر ماهواره ای Sentinel-2 نشان داده شده است، در بین این تاریخ‌ها، به نظر می‌رسد نفتکش در پایانه شرکت خط لوله اروپا آسیا (EAPC)[4] در جنوب اشکلون لنگر انداخته است. خطوط لوله پالایشگاه‌های حیفا و اشدود از آنجا تامین می‌شود.
سمت چپ: فروید در صبح روز 20 دسامبر 2023، در شرق کِرِت، با تطبیق با مسیرAIS ؛ سمت راست: یک کشتی مشابه در ترمینال EAPC، 26 دسامبر 2023 لنگر انداخته است.
انتقال نفت از طریق نفتکش Milos نیز دقیقاً از همین الگو پیروی می‌کند. این نفتکش، محموله‌ی خود را از طریق انتقال کشتی به کشتی دریافت و AIS خود را در 9 فوریه 2023 در نزدیکی سواحل سرزمین‌های اشغالی خاموش می‌کند. تصاویر ماهواره‌ای این کشتی نیز در روز بعد در پایانه‌ی EAPC مشاهده شده است.
تصویر یک کشتی مطابق با ظاهر میلوس (IMO 9746619) در پایانه EAPC در 10 فوریه 2023
مقدار کمی نفت نیز از عربستان و از طریق مخط لوله SUMED به سرزمین‌های اشغالی منتقل می‌شود. عربستان سعودی با استفاده از بنادر خود در دریای سرخ می‌تواند نفت خود را بدون نیاز به نفتکش، از طریق خلیج عدن به سرزمین‌های اشغالی صادر کند. این جریان‌ها در داده‌های LSEG به عنوان محموله‌هایی از پایانه شمالی خط لوله SUMED در سیدی کریر، نزدیک اسکندریه مصر ظاهر می‌شوند.
علاوه بر نفت خام، رژیم صهیونیستی برخی از فرآورده‌های نفتی را نیز به عنوان خوراک برای پالایش بیشتر وارد می‌کند. یکی از این محصولات کلیدی، VGO روسی است که به طور منظم از بنادر Novorossiysk و Taman در دریای سیاه حمل می‌شود و احتمالاً برای ارتقاء به سوخت جت و دیزل از طریق هیدروکراکینگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. صادرات این محصول توسط روسیه، پس از عملیات طوفان‌الاقصی تحت تاثیر قرار گرفت اما با توجه به کاهش شدید صادرات به اروپا پس از تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه، فروش این محصور به رژیم صهیونیستی برای جبران بخشی از این کاهش درآمد مهم است.
رژیم صهیونیستی همچنان مقدار قابل توجهی سوخت جت JP-8 را در قالب کمک‌های نظامی از ایالات متحده دریافت می‌کند. پیش از عملیات طوفان‌الاقصی، رژیم صهیونیستی محموله‌های منظم گازوئیل را از پالایشگاه جامناگر هند دریافت می‌کرد؛ اما بعد از ناآرامی‌ها در دریای سرخ، این منبع تقریباً قطع و کسری ایجادشده توسط آمریکا جبران شد.
پانوشت ———————————
[1] گزارش کامل اطلاعات این شرکت در بخش مربوط به برنامه تحریم رژیم صهیونیستی در تارنمای مرکز تحلیل راهبردی و بین‌الملل (آیساسنتر) منتشر شده است.
https://isacenter.ir/2140303071300/
[2] گزارش کامل اطلاعات این شرکت در بخش مربوط به برنامه تحریم رژیم صهیونیستی در تارنمای مرکز تحلیل راهبردی و بین‌الملل (آیساسنتر) منتشر شده است.
https://isacenter.ir/1140304170800/
[3] بخشی از نفت قزاقستان نیز از طریق دریا به باکو حمل و سپس از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیهان منتقل می‌شود. جزئیات این مسیر و شرکت‌های دخیل در انتقال نفت در صفحه‌ی برنامه تحریم رژیم صهیونیستی در تارنمای مرکز تحلیل راهبردی و بین‌الملل (آیساسنتر) قابل مشاهده است.
https://isacenter.ir/israelsanctionprogram/
[4] گزارش کامل اطلاعات این شرکت در بخش مربوط به برنامه تحریم رژیم صهیونیستی در تارنمای مرکز تحلیل راهبردی و بین‌الملل (آیساسنتر) منتشر شده است.
