حسن روحانی رئیس‌جمهور محترم در تاریخ چهارشنبه ۱۹ دی ۱۳۹۹ در جلسه‌ی هیأت دولت گفته بودند:
«هر زمان پنج به‌علاوه‌ی یک یا چهار به‌علاوه‌ی یک، به همه‌ی تعهدات عمل کردند، ما هم برمی‌گردیم به تمام تعهدات. اصلاً برای این‌که برگردیم به گذشته، زمان نمی‌برد؛ یک اراده است. چطور برجام پایش شکسته شد؟ آن آدم کم سوادِ تاجرمسلک، یک کاغذ را خط خطی کرد و گفت من از برجام خارج شدم. خیلی خب، حالا نفر بعد بیاید یک کاغذ خوب بیاورد و یک امضا بکند. یک امضا می‌خواهد. اصلاً زمان و مذاکره نمی‌خواهد.»[1]
منظور رئیس‌جمهور، امضای یک فرمان اجرایی توسط جو بایدن برای لغو تحریم‌های دوره‌ی ترامپ است. اما واقعیت این است که دست دولت جدید آمریکا برای لغو برخی تحریم‌ها چندان هم باز نیست.
تحریم‌های ذیل عنوان «مبارزه با تروریسم»
به‌طور مشخص، فرایند رفع آن دسته از تحریم‌ها که بر مبنای فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ (مبارزه با تروریسم) اعمال شده‌اند، کمی پیچیده‌تر است. در عمل، حتی با وجود برجام، هر فرد یا نهاد ایرانی که با برچسب ۱۳۲۲۴ در فهرست تحریم‌ها قرار گرفته باشد، تحت تأثیر تحریم‌های ثانویه‌ی آمریکا قرار می‌گیرد. این همان چیزی است که از همان ابتدای اجرایی شدن برجام، محل مناقشه بود و طرف ایرانی آن را منافی و نقض‌کننده‌ی روح برجام می‌دانست.
«بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران»، «شرکت ملی نفت ایران»، «شرکت ملی نفت‌کش ایران» و «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» چهار نمونه‌ی بسیار مهم از نهادهایی هستند که به بهانه‌ی مبارزه با تروریسم و بر اساس فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ تحریم شده‌اند. این چهار تحریم، که به معنای تحریم مالی/بانکی، تحریم نفتی و محدودسازی فعالیت‌های نظامی قانونی ایران هستند، عملاً اثر لغو تحریم‌های اشاره‌شده در برجام را خنثی می‌کنند.
قانون کاتسا، پشتوانه‌ی حقوقیِ تحریم‌های مبارزه با تروریسم
نکته‌ی مهم درباره‌ی فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ این است که این فرمان اجرایی ذیل «قانون کاتسا»[2] مصوب کنگره در سال ۱۳۹۶ قرار گرفته و رعایت تمام جزئیات کاتسا درباره‌ی آن الزامی است. در بخش c از بند ۱۰۵ قانون کاتسا آمده:
«تحریم‌های آمده در این بخش تحریم‌هایی هستند که بر اساس فرمان اجرایی ۱۳۲۲۴ اعمال می‌شوند.»
هم‌چنین در بخش b از همین بند آمده:
| بخش b و c از بند ۱۰۵ قانون کاتسا |
«پس از گذشت ۹۰ روز از تاریخ تصویب این قانون، رئیس‌جمهور باید تحریم‌های آمده در بخش c از همین بند را در رابطه با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و افرادی که جزو مقامات رسمی، مأموران، عوامل و مرتبطان با سپاه هستند را اعمال کند.»
بنابراین، رفع برخی تحریم‌های بسیار مهم نظیر تحریم بانک مرکزی و شرکت نفت، از اختیارات رئیس‌جمهور آمریکا خارج است. طبق قانون کاتسا، حداکثر کاری که رئیس‌جمهور می‌تواند انجام دهد، اعمال برخی معافیت‌های موقت (waiver) است.
[1] سخنان رئیس‌جمهور در جلسه‌ی هیأت دولت – چهارشنبه ۱۹ آذر ۱۳۹۹
https://namehnews.com/fa/news/603931
[2] قانون مبارزه با دشمنان آمریکا از طریق تحریم، مصوب سال ۱۳۹۶ در کنگره‌ی آمریکا.
https://www.congress.gov/115/plaws/publ44/PLAW-115publ44.pdf